İş hayatında liderlik kavramı üzerine: Katalizör ve otoriter liderler

Sözlük anlamına bakılacak olursa liderlik, ortak bir amaca doğru toplulukları yönlendirmek için bireyin yapmış olduğu davranışların tümü olarak özetlenebilir.

Genel manada küçükten büyüğe, eğitim seviyesinin derecesine bakılmaksızın hemen her topluluk bir lidere ihtiyaç duyar.

Liderin olmadığı veya eksikliği hissedildiği her topluluğun akıbeti nedeni ne olursa olsun mutlak bir yok oluştur.

Ailede, okulda, çevrede, bağlı bulunulan sivil toplum kuruluşlarında, iş hayatında veya ülke yönetiminde lider rolü oldukça önemlidir.

Doğru bir lider bağlı bulunduğu topluluğun seviyesini yükseltebildiği gibi, yanlış lidere sahip yüksek seviyeli bazı topluluklarda yanlış yönlendirmeler sonucunda alçalmaya ve parçalanmaya mahkumdur.

Lider iyi olmanın yanında adaletli, doğru olmanın yanında da yol gösterici olmak zorundadır.

Yukarıdaki tüm bu düşünceler göz önüne alındığında lider kavramının topluluklardaki önemi daha net biçimde anlaşılabilir.

Peki “katalizör lider” veya “otoriter lider” kavramları nedir? Bu iki kavram arasındaki mutlak farklılıklar ne olabilir.

Katalizör, bir kimyasal tepkimenin hızını arttıran fakat gün sonunda tepkime genel yapısını bozmayan maddeye denir.

Katalizör lider ise kimyadaki tam tanımından biraz farklı olarak girdiği ortama dinamizm katan bunu yaparken de ortam yapısını pozitif manada değiştiren, kişileri yetkilendiren ve geliştiren, sunduğu yenilikler ile topluluğa bağlı her bireyin katma değerini arttıran, onları donanımlandıran kişi olarak tanımlanabilir.

Bunun tam tersi ise otoriter lider kavramı içerisine dahil edilen bireylerdir. Girdiği ortamın enerjisini aşağıya çeken, ortamı genelde baskıcı ve negatif etkileyen, sadece kendine bağlayan, liyakat yoksunu, sundukları ile topluluğa bağlı her bireyi tebaa haline getiren, boş beyinler ortaya çıkaran kişiler ise otoriter lider sınıfındadır.

Özetle aslında otoriter her lider bir lider değil, kötü bir taklitten ibarettir.

Katalizör lider ile otoriter lider arasındaki temel farklar nelerdir?

Genele bakıldığında bu iki kavram arasındaki en belirgin farklılıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Katalizör Lider	Otoriter Lider
Dinler	Konuşur
Geliştirir	Aşağıya çeker
Fikir alır, analiz eder	Fikirlere kapalıdır
Yıldız çalışan sever, yıldız çalışan idaresinde ustadır, eleştirilere açıktır	Düşük profilli biat kültürüne yatkın çalışan sever, yıldız çalışanları baskı altına alarak idare edebildiğini zanneder
Öğretir	Emreder
Alternatif göstererek telafi eder	Azarlar
Gücünü saygıdan alır	Gücünü baskıdan alır
“Biz” der, paylaşımcıdır	“Ben” der, bencildir
Güven verir	Korku verir
İyi ve adildir	İyi olabilir ama liyakat sahibi değildir
Neden, sebep ve sonuçları açıkça paylaşır. Dışa dönüktür	Açık olmak yerine farklı yollardan dolanarak gitmeyi tercih eder
İletişimi kuvvetlidir	İletişimi zayıftır
Herkese eşit mesafededir	Sempati duyduğuna yakınlık gösterir
Dışa dönüktür	İçe dönüştür
Gelişime açıktır, doğruları koşullara göre değişebilir	Gelişimi reddeder, kafasındaki doğrular ile hareket etmeyi sever

Liderlik üzerine uzun uzun birçok şey söylenip, türlü makaleler yazılabilir.

Ancak gerçek manada “lider” olmak isteyen bireyin yukarıdaki listenin sol kısmını yüzeysel olarak yapabilecek beceri kazanması bile başlangıç için yeterlidir.

Adil Can Kavcar, 09.05.2024